Fundamental analiz

Fundamental analiz (ing. Fundamental analysis) — şirkətin fəaliyyətinin maliyyə və əməliyyat göstəricilərinin təhlili əsasında onun bazar (birja) dəyərinin proqnozlaşdırılması üsullarını ifadə edən termin.

Fundamental təhlil investorlar tərəfindən şirkətin (və ya onun səhmlərinin) dəyərini qiymətləndirmək üçün istifadə olunur ki, bu da şirkətdəki işlərin vəziyyətini və onun fəaliyyətinin gəlirliliyini əks etdirir. Bu halda, şirkətin maliyyə göstəriciləri təhlil edilir: gəlir, EBITDA (Earnings Before Interests, Taxes, Depreciation and Amortization), xalis mənfəət, şirkətin xalis dəyəri, öhdəlikləri, pul vəsaitlərinin hərəkəti, ödənilən dividendlərin məbləği və şirkətin istehsal göstəriciləri.

"Daxili dəyər" əksər hallarda səhm bazarında tələb və təklif arasındakı əlaqə ilə müəyyən edilən şirkətin səhmlərinin qiyməti ilə üst-üstə düşmür. Fəaliyyətlərində fundamental təhlildən istifadə edən investorlar, ilk növbədə, şirkətin səhmlərinin "daxili dəyəri"nin birjadakı səhm qiymətindən artıq olduğu vəziyyətlərlə maraqlanır. Bu cür səhmlər aşağı qiymətləndirilir və potensial investisiya hədəfləridir. İnvestorlar az qiymətləndirilmiş səhmləri almaqla bazarın səmərəsizliyi şəraitində birjada səhmlərin qiymətinin "daxili dəyər"ə meyil edəcəyini, yəni aşağı qiymətli səhmlər vəziyyətində yüksələcəyini gözləyirlər. Bu bəyanat bütün əhəmiyyətli məlumatların qiymətli kağızların bazar qiymətində dərhal və tam əks olunduğunu bildirən texniki təhlil postulatının əksidir. Və bu prinsip fundamental təhlil ideyasını rədd edir.

Amerika fundamental analiz məktəbi Bencamin Qrem və Devid Doddun 1934-cü ildə nəşr etdirdikləri Təhlükəsizlik Analizi (ing. «Security Analysis») adlı klassik əsərinə əsaslanır. Qrem özü praktikada fundamental analizdən istifadə edib və uğurlu investor olub. Fundamental analizdən istifadə edən Grahamın ən məşhur izləyicilərindən biri Uorren Baffetdir.

Fundamental təhlil makroiqtisadi göstəricilərə və işgüzar aktivlik indekslərinə əsaslanır.

Məsələn, qızılın bazar dəyərinin fundamental təhlili "məlum olduğu kimi, qızıl aşağı dərəcələrin olduğu dövrlərdə bahalaşan və dərəcələrin yüksəldiyi dövrlərdə ucuzlaşan kontrsiklik bir əmtəədir"^[1] ifadəsinə əsaslanır. adətən, ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin məzənnəsinin artması və dolların əsas dünya valyutalarına nisbətdə möhkəmlənməsi qızılın mübadilə dəyərinin aşağı düşməsinə səbəb olur; eynilə, qlobal risklərin olmaması qızılın qiymətini aşağı salır (qızıl həmişə qorxular səbəbindən böyüyür) müharibələr və münaqişələr)^[2].

1. ↑ "Медный" год золота" Arxivləşdirilib 2018-04-28 at the Wayback Machine "Российская газета" — Федеральный выпуск № 7163 (295) от 27.12.2016.
2. ↑ "Золотое дно: когда стоит покупать подешевевшее золото" Arxivləşdirilib 2018-07-09 at the Wayback Machine rbc.ru от 24 июля 2015